Wat is LEADER?
Het LEADER-programma
LEADER is een Europees subsidieprogramma voor plattelandsontwikkeling dat speciaal bedoeld is voor kleinschalige projecten die van belang zijn voor de regio. Veel waarde wordt gehecht aan samenwerking en het verbeteren van het organisatievermogen van de lokale gemeenschap. Het moet gaan om initiatieven van de eigen bevolking. Mensen die zich willen inspannen voor het op peil houden van de kwaliteit van leven in hun eigen woonomgeving of het versterken van de lokale economie hebben vaak goede ideeën. Meestal worden die echter niet uitgevoerd door gebrek aan ondersteuning in de planvorming en financiële bijdragen.
De LEADER-Methode
De LEADER-methode is een gebiedsgerichte, integrale, bottom-up werkwijze. Een groep mensen uit het gebied, geselecteerd/geworven op persoonlijke titel en op basis van hun netwerk en kennis, stelt samen met andere betrokkenen in het gebied een Lokale Ontwikkelingsstrategie (LOS) op en voert deze ook uit. Deze Lokale Actie Groep (LAG) bestaat voor minimaal 51% uit private personen. De LAG gaat actief op zoek naar ideeën en initiatieven ‘van onderop’ die bijdragen aan die strategie en denkt mee bij de ontwikkeling van die ideeën tot LEADER-waardige projecten. De LAG selecteert uiteindelijk de projecten die een financiële bijdrage krijgen.
De Lokale Ontwikkelingsstrategie
Om als gebied mee te kunnen doen aan het LEADER-programma, starten lokale stakeholders een gebiedsproces om te komen tot een gezamenlijk plan: de Lokale Ontwikkelingsstrategie (LOS). Hierin wordt bepaald wat het gebied is en wat de fysisch-geografische, cultuur-historische en sociaaleconomisch kenmerken zijn. Op basis van een gezamenlijke Sterkte-Zwakte-analyse (SWOT) en een inventarisatie van de behoeften, worden thema’s benoemd en een strategie uitgewerkt. Ook wordt zo concreet mogelijk aangegeven welke uitkomsten en resultaten met het programma worden beoogd.
Beschreven wordt hoe het gebied het programma uit wil gaan voeren, hoe de Lokale Actie Groep wordt samengesteld en te werk gaat, welke beoordelingscriteria er gelden voor aanvragen en hoeveel Europese en nationale middelen er nodig zijn om het programma uit te kunnen voeren.
De Lokale Ontwikkelingsstrategie wordt door het gebied aangeboden aan een onafhankelijke provinciale selectiecommissie. Deze commissie brengt een bindend advies uit aan Gedeputeerde Staten van de betreffende provincie. Deze keuzen de LOS formeel goed. Vanaf dat moment kan het gebied aan de slag met de uitvoering.
De Lokale Actie Groep
De Lokale Actie Groep (LAG) is het orgaan dat de LOS uitvoert. In de praktijk betekent dit dat de LAG, ondersteund voor een coördinator, voorlichting geeft over het programma, met initiatieven in gesprek gaat om te komen tot goede projecten, die passen bij en bijdragen aan de doelen van de LOS, deze initiatieven waar mogelijk en zinvol ondersteunt en adviseert. Uiteindelijk worden de formele aanvragen ook door de LAG beoordeeld. Dit gebeurt aan de hand van een set beoordelingscriteria, waarbij behalve naar de bijdrage aan de doelen, ook gekeken worden naar de ‘LEADER-waardigheid’ van de aanvraag: is het bottom-up?, is het vernieuwend?, is er sprake van samenwerking en heeft het een voorbeeldwerking?
De LAG bepaalt zelf hoe zij is samengesteld. De Europese Commissie stelt maar twee voorwaarden: dat er sprake is van een representatieve vertegenwoordiging van de betrokken stakeholders in het gebied en dat geen van de stakeholders een meerderheid heeft in de LAG. Dit geldt ook voor vertegenwoordigers namens de lokale overheden.
